ความสำคัญและที่มาของโครงการ

ความหลากหลายทางชีวภาพเป็นองค์ประกอบสำคัญของระบบนิเวศทั่วโลก โดยสร้างความมั่นคงและรักษาสมดุลให้กับระบบนิเวศ (Brugiere and Scholte, 2013) และมีความสำคัญต่อความเป็นอยู่ที่ดีของการดำรงชีวิตของมนุษยชาติ (Singh, 2007) ความหลากหลายทางชีวภาพยังมีบทบาทสำคัญในทางเศรษฐกิจ และภาคส่วนต่างๆ ที่ขับเคลื่อนการพัฒนา รวมทั้งด้านการเกษตร ป่าไม้ ประมง และการท่องเที่ยว พันธุ์พืชเป็นกลุ่มตัวอย่างความหลากหลายทางชีวภาพที่ใหญ่ที่สุด ทั่วโลกมีประมาณ 450,000 ชนิดสำหรับพืชดอก (Angiosperm) (Pimm and Joppa 2015) 1,000 ชนิดสำหรับพืชเมล็ดเปลือย (Gymnosperms) (Christenhussz et al., 2011) และประมาณ 10,000 ชนิดสำหรับเฟิน (Ranker and Sundue 2015) ประเทศไทยตั้งอยู่ในพื้นที่ที่มีความหลากหลายทางชีวภาพที่มีความสำคัญสูงอันดับ 16 ของโลก เนื่องจากตั้งอยู่ในเขตร้อนใกล้เส้นศูนย์สูตร มีพื้นที่ติดทะเล มีสภาพภูมิอากาศเหมาะสมต่อการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตชนิดต่างๆ จากการศึกษาพบว่า ประเทศไทยมีความหลากหลายทางระบบนิเวศ (ecosystem diversity) มากถึง 7 ระบบ ได้แก่ ระบบนิเวศป่าไม้ ระบบนิเวศภูเขา ระบบนิเวศแห้งแล้งกึ่งชื้น ระบบนิเวศแหล่งน้ำในแผ่นดิน ระบบนิเวศเกษตร ระบบนิเวศทางทะเลและชายฝั่ง และระบบนิเวศเกาะ นอกจากนี้ประเทศไทยยังมีความหลากหลายทางด้านชนิดพันธุ์ (species diversity) ซึ่งพบว่ามีพรรณพืชที่มีระบบท่อลำเลียง 12,000 ชนิด และสัตว์มีกระดูกสัน 7,000 ชนิด (สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, 2563) อย่างไรก็ตามการเติบโตอย่างต่อเนื่องของประชากรมนุษย์และการพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจที่ขาดกลไกการบริหารจัดการ ทำให้ความหลากหลายทางชีวภาพเสื่อมโทรมและทวีความรุนแรงขึ้น (Rands et al., 2010) ในช่วงศตวรรษที่ผ่านมา โลกได้สูญเสียพื้นที่ชุ่มน้ำไป 50% สูญเสียพื้นที่ป่าไม้ไป 40% และประมาณ 60% ของระบบนิเวศทั่วโลกได้เสื่อมโทรมในระยะเวลาเพียงแค่ 50 ปี (Brink 2011) และในช่วงครึ่งหลังของทศวรรษที่ผ่านมา อัตราการสูญพันธุ์ของพืชมีการสูญเสียมากถึง 137 ชนิดต่อวัน (Moram et al., 2011)